Blijer na vier uur licht uit een lamp: ‘Daglicht keihard nodig voor onze biologische klok’
Helpt een daglichtlamp bij slecht slapen en sombere gedachten? Lichtspecialist Jan Denneman en chronobioloog Marijke Gordijn hopen met de ‘30 dagen goed licht ervaring’ antwoord te krijgen op die vraag. Journalist Jeroen Kreule is een van de deelnemers.
Jeroen Kreule:
Ik ben geen al te beste slaper. Net iets te laat stap ik m’n bed in, minstens twee keer per week schrik ik ’s nachts rond vier uur wakker en ga ik malen. Gedoe in de liefde, deadlinestress, zorgen om een kind… Ik lig zo anderhalf uur wakker. De volgende dag zakt m’n concentratie soms weg, of dommel ik zelfs wat achter de laptop.
Sinds eind januari staat er een lamp op mijn eettafel annex bureau. Het is de Jolly James, van het merk Sparckel. Geen goedkoop dingetje: hij kost circa 1800 euro. De lamp bootst daglicht na, vertelt Jan Denneman (66), oprichter van de Good Light Group, een stichting met de missie om positieve effecten van goed licht op lichaam en geest onder de aandacht te brengen.
Vragenlijst
Hij wil weten of de lamp mensen helpt wat vrolijker door het leven te gaan. Slaap je beter? Wat doet het met je vitaliteit en stemming? Voor en na moet een uitgebreide vragenlijst worden ingevuld. Denneman: ,,We willen de persoonlijke ervaringen van de deelnemers in kaart brengen.’’ Aan het onderzoek doen tientallen mensen mee. Ik ben er een van.
We hebben daglicht keihard nodig om onze biologische klok te synchroniseren
De lamp staat precies op een halve meter van mijn laptop, zo valt er genoeg licht in het oog terwijl ik aan het werk ben. Het licht is fel, maar went snel. Ik laat de lamp volgens de instructie van Denneman minstens vier uur per dag maximaal schijnen, aan het einde van de werkdag gaat de lamp vanzelf naar standje avondlicht.
Jetlag
Het effect? De keren dat ik afgelopen vier weken midden in de nacht wakker werd, zijn op één hand te tellen. Gebeurde het toch, dan draaide ik me om en viel ik vrijwel direct weer in slaap. ,,We hebben daglicht keihard nodig om onze biologische klok te synchroniseren’’, zegt Denneman.
Talloze onderzoeken wijzen uit: goed licht is net zo belangrijk als gezond eten en gezonde lucht. Je slaapt beter, je werkt geconcentreerder, het maakt je energieker, blijer en gezonder. Ik heb het allemaal ondervonden, afgelopen vier weken. Geen tussendoorslaapjes meer achter de laptop, vrolijker, minder geprikkeld. De lamp heeft een verslavende werking en werd onderdeel van het ochtendritueel: koffie, lamp aanzetten, douchen.
Zet je bureau en je bank bij het raam, zodat je naar buiten kijkt, of schaf goede verlichting aan
Krijg je een dag geen daglicht, dan gaat je biologische klok gemiddeld tien tot vijftien minuten achterlopen. Wie een week binnenblijft, loopt anderhalf uur achter, vergelijkbaar met een jetlag. Denneman: ,,Sinds de industriële revolutie zijn we veel meer binnen gaan zitten, waardoor ons bioritme gemakkelijk uit de pas loopt.’’
Probeer zo veel mogelijk puur daglicht te vangen, is zijn advies. Liefst in de ochtend, rond half tien. Elk half uur is meegenomen. ,,Lukt dat niet, ga dan zo dicht mogelijk bij het raam staan als je een telefoontje moet plegen. Zet je bureau en je bank bij het raam, zodat je naar buiten kijkt, of schaf goede verlichting aan.’’
Dementie
Maarten Voorhuis (45) ontwierp uit frustratie én verwondering de Sparckel. ,,Mijn opa leed aan dementie en als kind zag ik dat hij – net als lotgenoten – niet of nauwelijks buiten kwam. Later las ik dat er sterke aanwijzingen vanuit de wetenschap zijn dat voldoende daglicht kan helpen bij functionele beperkingen van dementie. Sindsdien ben ik gegrepen door de werking van gezond licht. Ik ontwikkelde een lamp die de kracht van natuurlijk daglicht evenaart.’’
In de lamp zitten zes ledgroepen met 196 ledlampjes. Een voorgeprogrammeerde klok regelt wanneer de leds welk licht moeten uitstralen: wit licht aan het begin van een werkdag, activerend koud wit licht overdag en warm gedimd licht aan het einde van de werkdag.
Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je overdag fitter bent, dat je humeur beter is en je kunt ermee voorkomen dat je in een dip raakt
De lamp is, in samenwerking met Tilburg University en GGZ Eindhoven, getest in een verpleeghuis met mensen met dementie. Het resultaat: het gemiddelde aantal hazenslaapjes overdag is meer dan gehalveerd, net als het nachtelijk ronddwalen. En wie overdag een paar uur onder een Sparckel had gezeten, sliep die nacht 87 minuten langer.
Nachtrust
Dat ik ook beter slaap, is dus voor Voorhuis niet vreemd. Toch wil hij benadrukken dat dat niet alleen door de lamp hoeft te komen, omdat slaapproblemen complex zijn. ,,Maar de lamp kan wel invloed hebben.’’
Denneman is tevreden over mijn resultaat. ,,Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je overdag fitter bent, dat je humeur beter is en je kunt ermee voorkomen dat je in een dip raakt. En daarvoor heb je nodig: gezonde lucht, gezond eten, en licht!’’
